سیستم های مدیریت کیفیت

در نواحی جنوبی، با وجود هوای مرطوبی که در سرتاسر این منطقه حاکم است، میزان حرارت بالاست، به طوری که حداکثر گرما در خوزستان به 54 درجه سانتیگراد نیز می‌رسد. از ویژگی های این ناحیه تابستان های گرم و زمستان های معتدل است و اختلاف درجه حرارت در فصول مختلف و شب و روز زیاد نیست. به سبب وجود کوه های البرز در شمال و رشته کوه های غرب کشور، نواحی داخلی فلات ایران دارای آب و هوای خشک و بیابانی است. با توجه به مطالب فوق، سه نوع آب و هوا به طور کلی در ایران دیده می‌شود : آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی، آب و هوای کوهستانی و آب و هوای معتدل خزری.

اثر دوری و نزدیکی دریا را می‌‌توان از مقایسه باران بسیار و پوشش گیاهی غنی و شرایط انسانی سواحل دریای خزر با بیابانهای خشک، بی‌ آب و علف و خالی از سکنه مرکز ایران به خوبی درک کرد. امتداد رشته کوه‌ها و قرار داشتن آنها در مقابل یا موازات بادها و جریانات هوا نیز از عواملی است که همواره در تغییر آب و هوا مؤثر است. در رشته کوههایی که در مقابل بادهای مرطوب قرار دارند، میان دامنه ‌های رو به باد و پشت به باد تفاوت زیادی از نظر مقدار باران و پوشش گیاهی وجود دارد.
1. آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی: بخش های وسیعی از سرزمین های داخلی و کناره‌های جنوبی ایران دارای این نوع آب و هواست. از ویژگی های این نوع آب و هوا وجود دوره گرمای خشک و طولانی است که گاه بیش از هفت ماه از سال را در بر می‌گیرد. میزان بارش سالیانه در این نواحی بین 30-25 میلی متر متغیر است.
‌2. آب و هوای کوهستانی: که خود به دو نوع آب و هوای سرد کوهستانی و آب و هوای معتدل کوهستانی تقسیم می شود. الف.آب و هوای سرد کوهستانی که حدود 40000 کیلومتر مربع از خاک ایران را به خود اختصاص می دهد. میزان بارش سالیانه در این نواحی بیش از 500 میلی متر است. ب. آب و هوای معتدل کوهستانی که حدود 300000 کیلومتر مربع از خاک ایران را به خود اختصاص داده و میزان بارش سالیانه آن از 250 میلی متر تا 600 میلی متر متغیر است.
‌3. آب و هوای خزری: که ناحیه باریک و کم وسعتی است میان دریای خزر و رشته کوه البرز، با میزان بارش سالیانه بین 600 تا 2000 میلی متر.

آب و هوای ایران متأثر از چندین سامانه می باشد: 1. سامانه پرفشار سیبریایی که با ریزش به عرض‌های جنوبی در نوار شمالی بارش باران و برف و کاهش دما و در سایر نقاط فقط کاهش دما را به همراه دارد. 2 . سامانه باران‌زای مدیترانه‌ای که از سمت غرب وارد ایران می‌شود و موجب ریزش باران یا برف در بسیاری از نقاط غربی و میانی و شرق ایران می‌شود. 3 . سیستم کم فشار جنوبی که در نوار جنوب و جنوب غرب موجب رگبار باران می‌شود. میزان بارندگی در ایران بسیار متغیر است. در شمال به بیش از ۲۱۱۳ میلیمتر (رشت، ۱۳۸۳) نیز می‌رسد.در نواحی کویری بارش عمدتاً بسیار کم و در حدود ۱۵ میلیمتر است. بارش نواحی شمال غرب و غرب، دامنه‌های جنوبی البرز و شمال شرق تا حدودی قابل توجه (حدود ۵۰۰ میلیمتر) می‌باشد. در سایر نقاط میزان بارش از ۲۰۰ میلیمتر بیشتر نمی‌شود. در حالی که حدود یک درصد از جمعیت جهان در ایران زندگی می کنند , تنها 36% از منابع آب شیرین جهان در کشور ایران قرار دارد. برآوردهای علمی نشان می دهد که با افزایش تدریجی جمعیت , ایران تا دودهه ی آینده با کمبود شدید آب روبه رو خواهد شد. در ضمن پژوهش های جهانی نشان داده است که کاهش منابع آب در کشور های خاورمیانه و رقابت بر سر بهره برداری از منابع آب موجود در منطقه , نقش روزافزونی در امنیت ملی هر یک از این کشورها دارد. از این رو در آینده آب در خاورمیانه می تواند به سرمایه ای ارزنده تر و حیاتی تر از نفت تبدیل شود.

پوشش گیاهی ایران
در قسمت های مختلف ایران، پوشش گیاهی متنوعی دیده می شود. این تنوع بستگی به وضع طبیعی آب و هوا دارد. مرز قطعی نواحی گیاهی و جانوری کاملاً مشخص نیست، ولی با توجه به آب و هوا، تفاوت میان گیاهان و جانوران در سه ناحیه معتدل خزری، معتدل کوهستانی و ناحیه بیابانی و نیمه بیابانی دیده می شود.

 ● پوشش گیاهی ناحیه خزری: شامل جنگل های انبوه، نیمه انبوه و چمن زارهای سرسبز دایمی و پهناور است. علت این امر، بارش فراوان، خاک مساعد ودمای ملایم است که موجب پیدایش پوشش گیاهی پیوسته و ممتد در آن شده است. جنگل های شمال دامنه شمالی سلسله جبال البرز را پوشانیده و این جنگل ها از بجنورد تا آستارا کشیده شده و که درختان این ناحیه پوشیده از درختان پهن برگ از نوع بلوط، سپیدار، راش، افرا و غیره می باشند.

 ●پوشش گیاهی ناحیه کوهستانی: ناحیه کوهستانی ایران از پوشش گیاهی ممتدی برخوردارنیست. در جاهایی که برف و باران بیش تری می بارد و تبخیر به علت پایین بودن دما به کندی صورت می گیرد، رویش گیاهان بیش تر است و در آن جا جنگل نیز دیده می شود. در جاهایی که رطوبت کم تر و ضخامت خاک کم تر است، گیاهان کم تری می روید. جنگل های ناحیه کوهستانی در بعضی جاها تُنک و فاقد گیاهان زیردرختی هستند و در برخی جاها انبوه ترند و در زیر آن ها درختچه های گوناگون می رویند. بارزترین این جنگل ها، جنگل های غرب ایران است و از آن جایی که بیش تر درختان بلوط است، به جنگل های بلوط معروفند. بیش تر قسمت های کردستان، باختران، لرستان، کوه های چهارمحال و بختیاری و کهکیلویه و کوه های بخش کازرون فارس از جنگل های بلوط پوشیده شده است .

 ● در ناحیه بیابانی ایران: به علت باران کم و نامنظم و تبخیر زیاد و وزش باد، پوشش گیاهی ممتدی وجود ندارد. در این ناحیه تنها گیاهانی می توانند رشد کنند که در مقابل گرما و خشکی هوا مقاومت داشته باشند. این گیاهان بسیار محدود و با فاصله روییده اند. در این ناحیه، به ویژه در نواحی خاوری استان فارس، مرکز کویر نمک، کرمان، رفسنجان، حوالی یزد و انارک، نواحی جنوبی خراسان و کوه های شاه سواران و بارز جنگل های پسته که اغلب آنها را «بنه» نیز می نامند، همراه درختان بادام وحشی دیده می شوند. هم چنین در کرانه های دریای عمان و خلیج فارس جنگل های گرمسیری به صورت پراکنده دیده می شوند که درختان آن ها عبارتند از: گز، کهور، کنار آگاسیا و درخت حرا (در سواحل خلیج فارس) که برگ آن مصرف علوفه دارد.

گونه های گیاهی
پوشش گیاهی ایران، متاثر از وضعیت طبیعی آب و هوایی کشور است. به طوری که شرایط ویژه ی آب و هوایی متغییر، نه تنها باعث ایجاد محیط زیست های متفاوتی در ایران شده، بلکه موجب رویش گونه های متعددی از گیاهان شده است. براساس گزارش ارایه شده از سوی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، در ایران حدود ۱۰هزار گونه گیاهی جنگلی و مرتعی شناسایی شده است که علاوه بر تامین غذای دام ها، در بخش تولیدات دارویی و صنعتی نیز کاربرد به سزایی دارد.

گیاهان دارویی
گیاهان دارویی آن دسته از گیاهانی را شامل می شود که به دلیل ترکیبات مختلف دارویی، دارای خاصیت درمانی بوده و به منظور درمان بیماری ها و پیشگیری از بروز آنان استفاده می شود. کشور ایران به دلیل دارا بودن ۱۱ نوع شرایط آب و هوایی متفاوت، از پتانسیل بالایی در زمینه تولید گیاهان دارویی برخوردار است. امروزه، گونه های زیادی از خانواده های مختلف این گیاهان که شامل گندمیان، مرکبان، بادمجانیان، پروانه واران، اسفناجیان- نعناعیان، گاوزبانیان، فرفیونیان و غیره هستند، نه تنها به صورت سنتی و دم کرده مورد استفاده قرار می گیرد بلکه در تهیه داروهای مختلف نیز کاربرد دارند.

گیاهان صنعتی
گیاهان صنعتی به آن دسته از گیاهانی اطلاق می شود که علاوه بر مصرف علوفه ای، از فرآورده های به دست آمده ی آن در صنعت نیز مورد استفاده قرار می گیرد. تعدادی از این گیاهان به صورت خودرو در مراتع می رویند و تعدادی نیز به منظور تولید روغن، الیاف، قند و دیگر موارد کشت می شوند که تعدادی از آنها عبارتند از: پنبه، توتون و تنباکو، چغندر قند، ژوت، شاهدانه، کتان، کنف، نیشکر و غیره.

گونه های جانوری ایران
ایران به دلیل تنوع جغرافیایی و وجود جنگل ها، بیابان ها، کوهستان ها، دریاها و دریاچه ها و رودخانه های متعدد ، زیستگاه گونه های متنوع جانوری است و شاید به جرات بتوان گفت که با داشتن حدود ۱هزار و ۱۳۰ گونه جانوری، رتبه نخست را در جهان به خود اختصاص داده است و در این بین گونه های کمیابی همچون: سیاه گوش، ببر مازندران، آهوی ایرانی، یوز ایرانی، مارال وجود دارند که ویژه سرزمین ایران است. ایران علاوه بر داشتن پستاندار، از تنوع آبزیان، پرندگان و خزندگان برخوردار است . چهار فصلی بودن آب و هوای ایران، باعث شده، این سرزمین نه تنها خاستگاه پرندگان بومی باشد بلکه خاستگاه اصلی پرندگان مهاجر از نواحی شمالی آسیا یعنی روسیه و سیبری باشد. وجود دو دریای آزادگرم در جنوب و دریاچه خزر در شمال، موجب تنوع آبزیان گردیده است. در خصوص خزندگان نیز وجود سیمای متنوع طبیعت ایران، این سرزمین را به محل زیست خزندگان و دوزیستان متعددی تبدیل کرده است. به هر حال باید گفت ایران گنجینه ای کمیابی از پناهگاه حیات وحش و محیط زیست گونه های متنوع و در برخی موارد گونه های نادری از آبزیان، پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان است.